Author: Daan Nijssen

Het is 679 v. Chr. Een horde ruiters trekt al moordend en plunderend door het Taurusgebergte. Gezeten op hun paarden vertrappen ze het voetvolk en laten ze een pijlenregen neerdalen op hun vijanden. Niemand lijkt te zijn opgewassen tegen deze ruiters, die zichzelf Cimmeriërs noemen. Waar de Cimmeriërs vandaan komen weet niemand, maar gelet op hun vreemde taal moeten ze van ver zijn gekomen. Zo’n 35 jaar eerder waren ze verschenen aan de grenzen van Uishdish – een koninkrijk in het noordwesten van Iran – waar ze de Assyrische koning Sargon II bijstonden op zijn veldtocht tegen Urartu. Niet lang daarna keerden de ze zich echter tegen de Assyriërs. In 705 v. Chr. sneuvelde Sargon II op een veldtocht tegen hen. Sindsdien trekken ze rond door het Taurusgebergte en het Zagrosgebergte, al moordend en plunderend, zonder zich ergens te vestigen. Continue reading “Esarhaddon (3) – Cimmeriërs en Scythen”

Het is 680 v. Chr. De heilige stad Babylon ligt in puin. Negen jaar eerder had koning Sanherib van Assyrië (r. 705-681 v. Chr.) de stad verwoest. Na een belegering van ruim anderhalf jaar had hij de stadsmuren gesloopt, de huizen in brand gestoken en de dijken doorbroken, waardoor de stad blank was komen te staan. De godenbeelden had hij afgevoerd naar Nineveh. Op het moment dat Sanherib Babylon verwoestte, was de stad al ruim 1000 jaar de belangrijkste metropool in zuidelijk Mesopotamië. Bovendien was de stad een belangrijk religieus centrum, waar Marduk, de oppergod van het Babylonische pantheon, werd vereerd. Nu was de stad echter onbewoonbaar geworden. Continue reading “Esarhaddon (2) – Een nieuw Babylon”

Het jaar is 681 v. Chr. Koning Sanherib (Sîn-ah-erib) van Assyrië wordt dood aangetroffen in de tempel naast zijn paleis te Nineveh. De vele messteken in zijn lijf laten geen twijfel bestaan over de doodsoorzaak. Naar de daders hoeft niet lang te worden gezocht. Sanherib’s zoons, Adrammelech (Arda-Mulišši) en Sharezer (Ešarra-uşur), komen openlijk uit voor hun betrokkenheid bij de moord op hun vader. Tegenover het volk van Nineveh verklaren ze dat ze de wil van de goden hebben uitgevoerd. Sanherib had zich met de verwoesting van de heilige stad Babylon acht jaar eerder de vloek van de goden op de hals gehaald. De enige manier om deze vloek op te heffen, was door hem te doden. Continue reading “Esarhaddon (1) – Broederstrijd”

Hoe populariseer je geschiedenis? Het is een vraag die me veel bezig houdt, zeker nu ik bezig ben een boek te schrijven over een onderwerp dat (nog) niet heel populair is. Geschiedenis heeft al een beetje een stoffig imago en dat geldt des te meer voor de Oudheid, om maar niet te spreken over het Oude Nabije Oosten. Toch ben ik gefascineerd geraakt door dit onderwerp. De vraag is, hoe breng ik mijn eigen enthousiasme over? Continue reading “Hoe populariseer je geschiedenis – Do’s en don’ts”

Weinig mensen hebben in hun leven zo’n omvangrijk gebied veroverd als Cyrus de Grote. Tussen 550 en 530 v. Chr. onderwierp deze Perzische koning grootmachten als Medië, Armenië, Lydië, Bactrië en Babylonië en legde hij de basis voor het Achaemenidische Rijk. Opvallend aan deze veroveringen is dat al deze grootmachten al na één of twee veldslagen vielen. Bovendien bood de bevolking nauwelijks weerstand tegen de Perzische bezetting. Om deze redenen wordt het succes van Cyrus door velen als een mysterie beschouwd. De meeste Iranologen, onder wie Pierre Briant, schrijver van het standaardwerk over het Achaemenidische Rijk, wagen zich dan ook niet aan een verklaring. Continue reading “Het ‘mysterieuze’ succes van Cyrus de Grote”

Tegenwoordig staan de Oude Grieken voornamelijk bekend als een volk van denkers en dichters. Hun tijdgenoten zagen hen echter heel anders. In het Nabije Oosten stonden de Oude Grieken bekend als geharde huursoldaten, gewiekste kooplieden en zelfs als piraten. Toch was de bloei van de klassieke Griekse beschaving niet mogelijk geweest zonder de militaire en economische activiteiten van deze avonturiers. Nino Luraghi schreef over de rol die Griekse kooplieden, piraten en huurlingen speelden in de antieke wereld. Hieronder volgt een samenvatting van zijn artikel Traders, Pirates, Warriors. Continue reading “De Oude Grieken – Kooplieden, huursoldaten en piraten”

Zoals ik vorige week al schreef, meende de joodse geschiedschrijver Josephus dat de Egyptenaren een veel minder flatteuze variant op het Exodusverhaal kenden. In dit verhaal worden de Israëlieten enerzijds geportretteerd als de goddeloze onderdrukkers van het Egyptische volk (Hyksos) en anderzijds als een groep melaatsen geleid door een opstandige priester (Osarseph). Dit verhaal zou opgetekend staan in het door Josephus geciteerde werk van de Egyptische priester Manetho. Uit een objectieve lezing van de geciteerde passages blijkt echter dat deze vooral betrekking hebben op andere gebeurtenissen uit de Egyptische geschiedenis, zoals de verdrijving van de Hyksos, de religieuze hervormingen van Akhenatenen mogelijk een slavenopstand en een lepra-epidemie. De enige overeenkomst die overeind blijft, is dat zowel de Tora als de Aegyptiaca erkennen dat Noordwest-Semitische stammen een tijdlang over de Nijldelta hebben geheerst. Nu is de vraag welke waarde we aan deze overeenkomst moeten toekennen. Continue reading “Een Egyptische tegenhanger van het Exodusverhaal (2)”

Het Exodusverhaal is de meesten onder u wel bekend. Aartsvader Jacob, bijgenaamd Israël, woont met zijn twaalf zonen in Kanaän, waar hij als veehoeder in zijn levensonderhoud voorziet. Eén van zijn zonen, Jozef, wordt door zijn broers als slaaf verkocht. Hij komt in Egypte terecht, waar zijn gave om dromen te duiden aan het licht komt. Wanneer Jozef een droom van de farao interpreteert als zijnde een voorteken van een hongersnood, wordt Jozef gepromoveerd tot eerste minister. Hij krijgt de taak Egypte voor te bereiden op deze hongersnood. Wanneer de hongersnood eenmaal uitbreekt trekken de zonen van Jacob naar Egypte om daar voedsel in te slaan. Jozef wordt zo met zijn broers verenigd en nodigt de hele familie uit zich in de Nijldelta te vestigen. Continue reading “Een Egyptische tegenhanger van het Exodusverhaal? (1)”

In discussies over het bestaan van een historische Jezus wordt vaak gesteld dat Jezus niet in contemporaine bronnen wordt genoemd. Dit gebrek aan bewijsmateriaal wordt als argument gebruikt om het bestaan een historische Jezus in twijfel te trekken. Op het internet ben ik dit argument al enkele malen in exact de volgende bewoording tegengekomen:

Rome was one of the most bureaucratic civilizations in history. The Romans kept records about every detail of life—births, marriages, adoptions, taxes, olive production, and legal documents. Along with the Roman legions, the official government records were a means to control the lands and peoples they conquered. So why is there a total absence of official Roman records concerning Jesus? At the very least, should not there be a record of the trial and the crucifixion? All the historical references to Jesus are all many decades later.

Op het eerste gezicht lijkt dit een solide argument. Vooral de eerste drie zinnen wekken de indruk dat ze geschreven zijn door een historicus met verstand van zaken. Geen wonder dat deze tekst zo vaak woord voor woord op discussiefora wordt overgenomen. De vraag is echter: is het ook waar? Hieronder een korte fact check: Continue reading “Fact check – Registreerden de Romeinen elke kruisiging”

Toen ik op de middelbare school over de Grieks-Perzische Oorlogen leerde, werd dit conflict belicht vanuit het traditionele Griekse perspectief. De voorgeschiedenis en politieke structuur van de Griekse stadstaten kwamen uitgebreid aan bod, maar over de Perzen leerden we nagenoeg niets. Veel meer dan dat ze een enorm rijk hadden dat geregeerd werd door een absoluut vorst wisten we niet. Toch was ik gefascineerd door het Perzische Rijk. De politieke structuur van de Griekse stadstaten was inderdaad interessant, maar hoe hielden de Perzen zo’n enorm rijk bij elkaar? Hoe was dit rijk tot stand gekomen? Waarom werd het rijk (schijnbaar) niet geteisterd door interne conflicten, zoals bij de Griekse stadstaten wel het geval was? Deze vragen hielden mij bezig en vormden aanleiding voor mij om Oudheidkunde te gaan studeren. Continue reading “Translatio Imperii – Op zoek naar een verklaring voor het Perzische succes”